Szlakiem Pamięci Kościuszki Po Ziemi Krakowskiej

Tegoroczne spotkanie przedsta­wicieli środowisk kościuszkowskich odbyło się w Kra­ko­wie w dniu 23 marca. Głównym organizatorem spotkania był Komitet Kopca Kościuszki, którego prze­wodniczącym jest p. dr Mieczysław Rokosz, a jego zastępcą p. Leszek Cierpiałowski. Uczestnicząc w tym spotkaniu mieliśmy okazję, – p. Tadeusz Kilars ki (główny koordynator Komitetu „Kościu­szko 2017”) wraz z autorem niniej­szego tekstu (delegatem Muzeum Kościuszki w So­lurze) – odwiedzić ponownie „krakowskie” miejsca pamięci Kościuszki.

Były to, obok miejsc pamięci istniejących w sa­mym Krakowie (pomnik, tablice pamiąt­kowe, kopiec, ale­ja), świadectwa pamięci Kościuszki istniejące w Miechowie, a zw­łaszcza w Racławicach oraz okolicznych mniejszych miejscowościach, jak Janowiczki, Drzemieszyce, Niezwojowice.

Przed południem, wspomnianego dnia, odbyło się najpierw uroczyste składanie wień­ców przy płycie na Rynku Głównym upamiętniającej złożenie w tym miejscu przysięgi przez Tadeusza Kościuszkę w 1794 r. (24 marca). Wieńce złożyli przedstawiciele Władz miejskich, Konsul Stanów Zjednoczonych, oraz liczni reprezentanci środowisk kościuszkowskich, przybyli również z Białorusi. Obecność warty honorowej Wojska Polskiego była wyrazem doniosłości całej ceremonii. Po odczytaniu tekstu przysięgi, wystąpił zespół młodzieżowy recytując fragmenty tekstów o Kościuszce. Po czym wszyscy udali się do znajdującej się, po drugiej stronie Rynku, Bazyliki Mariackiej na chwile skupienia przed ołtarzem N.M. Panny, gdzie Naczelnik powtórzył, w dzień póź­niej, przysięgę w otoczeniu członków swego sztabu. Z kolei udaliśmy się razem na uroczystą Mszę św. do Kościoła O.O. Kapucynów. Tu, w Kaplicy Matki Bożej Loretań­skiej, przed złożeniem przysięgi na Rynku krakowskim, Kościuszko dał poświęcić swą szable Naczelnika. Okazała tablica, umieszczona u stóp ołtarza, upamiętnia ten akt.

W godzinach popołudniowych odbyło się oficjalne posiedzenie w sali spotkań przy Kopcu Kościuszki. Obrady otworzył i nimi kierował p. dr Rokosz. Głos zabierali kolejno reprezentanci odnośnych ośrodków kościuszkowskich przedstawiając plany i propo­zycje obchodów na przyszły rok z okazji 200-nej rocznicy śmierci Kościuszki. Z naszej strony przedłożyliśmy na posiedzeniu projekt założenia w roku jubileuszowym 2017 Międzynarodowego Forum Wspólnot Kościuszkowskich z główną siedzibą w Krako­wie.

Obrady toczyły się w duchu przyjaźni i ze świadomością potrzeby wspólnego działania dla dalszego utrwalania tradycji związanych z postacią Naczelnika Narodu.

Następnego dnia objeżdżaliśmy obydwoje szlaki pamięci Kościu­szki poza Krakowem. Ten objazd samochodowy zawdzięczaliśmy p. Eugeniuszowi Skoczeniowi, wielce zasłużonemu od lat preze­sowi Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego, oraz p. Agnieszce Król, wybitnej, młodej działaczce i organizatorce miejscowego ży­cia kultu­ralnego (jest ona m.in. współzałożycielką i prezesem Fundacji Tradycji Kościuszkow­skich w Racławicach).

W Miechowie zwiedziliśmy m.in. Dworek „Zacisze” gdzie wystawiona jest Mała Pano­rama Racławicka. Jest to wierna reprodukcja kolorowa (w wymiarach pomniejszo­nych) słynnej Panoramy znajdującej się we Wrocła­wiu. W „Zaciszu” było poprzednio, przez kilkanaście lat, „pierw­sze w Polsce” Muzeum Kościuszkowskie (założone w 1981 r. przez miejscowe PTTK), ale z wyższych przyczyn, po niedawnym odrestau­rowaniu Dworku, zostało niestety usunięte.

Na polach bitwy racławickiej, mieliśmy okazję odnowić nasze wspomnienia widokiem z Kopca Kościu­szki na Górze Zamczysko w podracławickich Janowiczkach, patrząc na miejscowy pomnik z waleczną postacią Bartosza Głowackiego (rzeźba Mariana Ko­niecznego), stojąc u stóp słynnego z Panoramy Ra­cławickiej Krzyża przydrożnego na wzgórzu w Dziemierzycach (postawiony w 1994 r. w 200-tną rocznicę Insurekcji, na miejscu krzyża zniszczonego „zębem czasu”), czytając napisy na tablicy miejscowych mogił kosynierów i żołnierzy poległych „w walce o wolność i niepodległość Polski”, dotykając w parku dworskim w Janowiczkach pnia sędziwej lipy (ponad 300 lat), pod którą miał odpoczywać po bitwie Naczelnik Kościuszko, oraz oglądając wspaniałą „Makietę Bitwy Pod Racławicami” (powierzchnia 40 m², o przekątnej 7m) i obrazy tematyczne „Galerii Racławickiej” w podracławickich Niezwojowicach. Kończyliśmy nasz objazd odwiedzeniem racławickiego Kościoła pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła z XVIII w. (poprzedni, drewniany był z XIV w.). Barokowe jego wnętrze upiększa ołtarz Królowej Polski Jasnogórskiej. Dzwon kościelny, odlany w 1776 r., bił na trwo­gę, gdy nadciągały wojska rosyjskie na pola racławickie w 1794 r., a następnie głosił po bitwie zwycięstwo wojsk polskich.

Wspominamy również nad wyraz mile spędzony czas u Państwa Królów w Niezwojo­wicach. P. Janusz Król, radca gminny, jest niezwykle oddanym działaczem na rzecz tradycji kościuszkowskich. Jest on m.in. głównym inicjatorem i współwykonawcą wspomnianej wyżej „Makiety Bitwy Pod Racławicami”. Powróciliśmy do Szwajcarii pod wrażeniem niezwykłego dynamizmu ducha i czynu naszych Rodaków.

Kończąc dodam jeszcze, że w przyszłym jubileuszowym roku, który będzie, „Rokiem Kościuszki” (zgodnie z uchwalą UNESCO), odbędzie się w Krakowie, na Politechnice im. Tadeusza Kościuszki, ponowny zjazd przedstawicieli środowisk kościuszkowskich w ramach Konferencji naukowej poświęconej polskiemu Bohaterowi. Będzie ona zwo­łana i prowadzona pod kierunkiem p. Prof. dr hab. Marii J. Zychowskiej, przewodni­czącej Komitetu Naukowego Politechniki i p. Prof. dr hab. Andrzeja Białkiewicza, Pro­rektora Politechniki.

J.A. Konopka