W roku 2010 Polacy spędzali niecałe 4 godziny przed magicznym meblem, potem czas ten ulegał systematycznemu zwiększeniu i w roku 2015 wynosił 4 godziny i 23 minuty (według danych firmy Nielsen Audience Measurement). A więc przesiadywanie lub „leżenie bykiem” przed wychudłą skrzynką zajmuje sporo czasu każdego dnia. Robimy to dobrowolnie, siłą nawyku. Polak wraca po pracy, załatwia niezbędne czynności, krząta się i zasiada przed ukochanym przedmiotem. Potem mechanicznie pieści pilota („leniucha”) wyszukując nerwowo „coś ciekawego i interesującego”. Czasami ziewamy znudzeni.
Nagminnie oglądamy tandetne seriale. Pasjonujemy się życiem sztucznie wytworzonych, wyimaginowanych postaci (tzw. bohaterów), doznajemy uniesień i ataków wściekłości podczas transmisji sportowych. Oblizujemy się patrząc na programy o gotowaniu i pieczeniu, wzdychamy z utęsknieniem, kiedy inni poszukują wygodnego mieszkania za granicą, przeprowadzają remonty itd. Z upodobaniem wybałuszamy oczy oglądając filmy płaczliwo-sentymentalne albo sensacyjno- kryminalne ze zdziczałymi scenami tortur i mordowania. Nasiąknięte bestialstwem i sadyzmem zyskują chwilowe uznanie wygłodniałej wyobraźni i zaostrzają apetyt na przyszłość. To pozorne zajęcie, dostarczające niewątpliwie powierzchownych wrażeń sprawia, że nie rozpoznajemy u siebie autentycznej nudy.
Uwikłani w codzienność doświadczamy przed szklanym ekranem uroków życia i prawdziwie żyjemy. Przynajmniej tak się nam wydaje. Spożywamy posiłki, odpowiadamy na telefony, przeglądamy gazety. Nawet podejmując gości nie silimy się na jego wyłączęnie. No, bo i po co? Przecież jest zaufanym domownikiem. Pozwalamy, aby wchodził nam do sypialni, kuchni i toalety promując miernotę i przeciętność.
Przedmiot kultu gromadzi całe rodziny. Przyklejają się do szkła i plazmy jak zgłodniałe pijawki. Wysysają bezmyślnie padlinkę serwisów informacyjnych, a w przerwach na reklamy prowadzą krótkie rozmowy. Następuje wymiana słów, ale nie myśli. Zapatrzeni w telewizor siedzimy obok siebie. To bycie „obok” prowadzi do obojętności. Wzmaga i potęguje obcość, osłabia i niszczy naturalne więzi. Można odnieść wrażenie, że niektóre małżeństwa wykazują większą wierność wobec promieniującego kolorami odbiornika, niż wobec siebie. Więcej czasu spędzamy w jego towarzystwie niż na byciu z rodziną i bliskimi. Może dlatego dopada nas monotonia życia?
W blasku obrazów i dźwięków rośnie kolejne pokolenie „monad bez okien”, albo „monad z zatrzaśniętymi oknami” (ks. J. Tischner). Potrafi bezbłędnie rozpoznać i wymienić wszystkich celebrytów, postacie z show biznesu i tzw. ekspertów. Zafascynowani ich bajdurzeniem i życiem często nie wiemy (bo i po co?) kiedy był chrzest Polski, kto z kim walczył pod Grunwaldem, w którym roku wybuchła pierwsza lub druga wojna światowa…
Widz – niczym „nowy proletariusz” – człowiek bez korzeni, ugruntowanych przekonań i zasad jest sterowany z zewnątrz. To wynajęty spryciarz-manipulator z uśmieszkiem na ustach podsyła zachcianki i tworzy jego potrzeby. Usłużnie wyrabia i zaspokaja nawyki. Delikatnie znieczula wnętrze, a potem faszeruje treściami poprawności politycznej. W rzeczywistości wzmacniają lenistwo umysłowe, a nawet prowadzą do nihilizmu.
Szklany ekran uzależnia podobnie jak alkohol i narkotyki. Według niektórych badań ponad 10% Polaków stanowią „telemaniacy”. Czyli 3 miliony osób spędza przed telewizorem ponad 8 godzin dziennie. I nie przekonują ich przyziemne argumenty. A więc, że taki sposób życia jest szkodliwe dla zdrowia. Sprzyja otyłości, pogarsza wzrok, obniża sprawność ruchową lub wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia (według badań Harvard School of Public Health).
Osobnik animal rationale (zwierzę rozumne) jest zadziwiająco odporny na argumenty. Ważniejsze są kaprysy i ich zaspokojenie. Dlatego z łatwością ulega dyktaturze doraźnej przyjemności. Uwielbia świat wypełniony pozorami próbując w nim odnaleźć siebie. W zafascynowaniu nie zauważa nawet kiedy i jak telewizor opanowuje jego wyobraźnię, uczucia i myślenie. Zajmuje najważniejsze miejsce w życiu od kolebki do grobowej deski włącznie. Ba, zaczyna nawet towarzyszyć w zaświatach. Przecież od wielu lat producenci oferują trumny z telefonem, dostępem do internetu i oczywiście telewizorem. (…).
W ubiegłym stuleciu, dla J.P. Sartre´a nasza cywilizacja jawiła się jako cywilizacja „podglądaczy”. Dzisiaj odnotowujemy jej kolejny wariant: cywilizację „oglądaczy” lub po prostu „gapiów”, bezmyślnie ulegających kłamstwu i nudzie. A „nudna miernota – jak pisał R. Kirk, jeden z najwybitniejszych amerykańskich przedstawicieli myśli konserwatywnej – nie jest w stanie unieść ciężaru cywilizacji”. To smutna konstatacja. Oby mimo wszystko nie pozbawiła nas siły do rozpoznawania własnej duszy.
Emil Mastej