W bieżącym roku Muzeum Polskie w Rapperswilu obchodzi uroczyście dwie rocznice: 150 lecie ustawienia Kolumny Barskiej i stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę
W dniach 20-22 czerwca została pod patronatem Prezydenta Andrzeja Dudy zorganizowana międzynarodowa konferencja naukowa „Magna Res Libertas – Ku Niepodległej”. Uroczyste otwarcie konferencji poprzedziła polowa Msza św. celebrowana pod Kolumną Barską przy zachodzącym słońcu przez specjalnie na tę uroczystość przybyłego Księdza Biskupa Krzysztofa Zadarko. Koncelebrantami byli brat Hesso Hösli z sąsiadującego z zamkiem klasztoru kapucynów, (OFMCap), Pfarreibeauftragte der Pfarrei St. Johann, Franz Pranzl i Ksiądz Grzegorz Piotrowski z ramienia Polskiej Misji Katolickiej w Zurychu. Ministrował dr Marcin Sumiło. O oprawę muzyczną Liturgii zadbali rapperswilski Jodlerclub i młodzieżowa orkiestra „Vivat” z Sierakowa. Serdeczne Bóg zapłać Księdzu Biskupowi Zadarko za piękne kazanie i księdzu Grzegorzowi Piotrowskiemu za pomoc w organizacji mszy św.
Wieczorem odbył się pokaz filmu „Z dala od orkiestry” w reż. Rafaela Lewandowskiego poświęconego życiu i działalności Zygmunta Lubicz Zaleskiego. Dyskusja z reżyserem o problemach tożsamości emigrantów zamykała program kulturalny konferencji.
Referaty wprowadzające do konferencji wygłosili: Andre Holenstein, profesor Uniwersytetu w Bernie. Referat traktował o kształtowaniu się pojęcia wolności w Szwajcarii, faktach i mitach jakie się wokół tego pojęcia z biegiem czasu wytworzyły i nadal funkcjonują. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Andrzej Nowak naświetlił historię doświadczeń i oczekiwań niepodległościowych polskich filozofów wieku XIX. O polskim genie wolności rozprawiał prof. W. Suleja z Instytutu Pamięci Narodowej z Warszawy. Ciąg referatów gościnnych zakończył wykład prof. C. Pierre Zaleskiego reprezentującego Bibliotekę Polską i Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu.
Program konferencji przewidywał 5 bloków dyskusyjnych: Źródła Niepodległej – to 9 referatów historyków z Niemiec, Szwajcarii i Francji dotyczących międzynarodowych kontekstów w staraniach o odzyskanie suwerenności przez Polskę w XIX wieku. Odbudowa Polski Niepodległej – ten blok referatów poświęcony został projektom i wizjom niepodległego państwa polskiego w relacjach Szwajcarów i Niemców, jak też roli dyplomacji w nowo powstałej po roku 1918 Polsce. Kolejny cykl referatów poświęcony został historii Polaków i Szwajcarów w czasie II wojny światowej: działalności grupy berneńskiej, misji profesora Navilla w Katyniu przy ekshumacji grobów zamordowanych Polaków. Końcowe referaty dotyczyły działalności polskich intelektualistów w Szwajcarii po II wojnie światowej, sytuacji polskiej inteligencji po 1945 roku w niepodległościowym Londynie, we Włoszech i w USA.
Dwa dni konferencji pozwoliły na obcowanie z historykami i badaczami literatury z Niemiec, Anglii, Francji, Szwajcarii i Polski. Ciekawe i inspirujące do przemyśleń były nie tylko wykłady, ale rozmowy i dyskusje jakie się toczyły po referatach i w kuluarach. Bardzo cieszyła duża frekwencja Szwajcarów, którzy dzięki tłumaczeniu symultanicznemu mogli wysłuchać referatów wygłaszanych po polsku. Ożywiali oni dyskusję wieloma pytaniami dotyczącymi historii Polski i polsko-szwajcarskich relacji.
Potwierdziła się opinia o konieczności rozmów o historii z naszymi sąsiadami. Zastanowienie budziła nieliczna obecność na wykładach Polaków, często pretendujących do bycia elitą intelektualną.
Wszystkich, którzy nie mogli uczestniczyć w obradach konferencji niech krzepi informacja, że wygłoszone referaty ukażą się w formie książkowej wydanej przez współorganizatora konferencji – Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie.
Anna Buchmann
Dyrektor Muzeum Polskiego w Rapperswil